Prostat Spesifik Antijen
Prostat spesifik antijen, psa yükselten durumlar, psa volalitesi, psa nedir, psa, hakkında merak ettikleriniz için yazılmış makale.
PSA, spermin sıvılaşmasını sağlayan bir enzimdir. Esas olarak, prostatın kanallarını ve asinilerini döşeyen hücrelerden salgılanır. Psa büyük ölçüde özgü bir enzimdir ancak çok düşük miktarlarda pankreas ve tükürük bezlerinden de salgılanır. PSA nın spermdeki konsantrasyonu kandaki seviyesinin milyon katı kadardır.
PSA, psa hücrelerin ve bazal membranın bütünlüğünün bozulması neticesinde kan dolaşımına girer (şekil 1). Kana psa geçişi, psa normal yapısını bozan, hem iyi huylu hastalıklarında hem de prostat kanserinde görülebilmektedir.
PSA seviyesini yükselten durumlar
BPH (iyi huylu psa büyümesi) tedavisinde kullanılan ilaçlardan, 5 alfa redüktaz enzim inhibitörleri finasteride (proscar) ve dutaseride (Avodart) psa seviyelerini düşürebilmektedir. Beş alfa redüktaz enzim inhibitörleri prostatın büyümesini engellemekte, psa hacmini azaltmakta ve 6 aylık bir kullanım süresinde kan psa seviyelerini %50-60 oranında azaltmaktadır. Bu nedenden dolayı bu ilaçları kullanmaya başlamadan önce mutlaka hastaların kan psa seviyelerine bakılmalı ve hastaların gerçek psa seviyelerini öğrenmek için psa seviyeleri 2 ile çarpılmalıdır. Yine kullanılan bazı destek ve vitamin ilaçlarının içerisinde östrojen bulunmakta ve hormonal mekanizmalar ile psa seviyelerini düşürebilmektedirler.
PSA nın yükselmesini doğru bir şekilde değerlendirebilmek için; ejekülasyondan 48 saat sonra,psa masajından 3 gün geçtikten sonra, Transrektal ultrasondan 7 gün, psa biyopsisinden 6 hafta ve psa ameliyatından 6 hafta geçtikten sonra psa ölçümü tekrarlanmalıdır.
Prostatik kanserinin dışında, prostat ile ilgili bir çok olayda ve hastalıkta kanda psa yükselmesi görülebilmektedir. (Tablo 1). Psa nın kandaki yarılanma ömrü 3.15 gün gibi kısa bir süre olduğundan bu yükselmelerin bir çoğu geçici olabilmektedir. Dolayısı ile önceki psa değerleri normal olan sağlıklı bir bireyde aniden görülen psa yükselmesinde tabloda belirtilen faktörlerin hepsi değerlendirilmelidir.
PSA velositesi (artış hızı), Yaşa özgü PSA ve serbest PSA
PSA velosistesi : Kandaki psa değerinin belirli bir süre içerisindeki artış hızı demektir. Belirli bir süre içerisinde olan hızlı psa artışları prostat kanseri olasılığını arttırmaktadır. Yapılan çalışmalarda PSA seviyesi 4-10 ng/ml arasında olan hastalarda yıllık 0.75 ng/ml’nin üzerindeki artışlarda kanser saptama spesifikliği % 90 ve sensitivitesi % 80 olarak bildirilmiştir.
PSA Dansitesi : Psa değerinin, psa hacmine bölünmesi ile elde edilir. PSA seviyesi 4-10 ng/ml arasında olanlarda 0.15 veya daha yüksek psa dansite değeri olanlara biyopsi önerilmektedir.
Free PSA (Serbest PSA) : Sebest psa kanda proteinlere bağlı olmadan serbest olarak dolaşan psa oranını belirtir. Kanda dolaşan psa nın %65-95’ nı proteinlere bağlıdır. Bu proteinlerden başlıcası alfa 1- anichymotrypsin ve alfa-macroglobulin’ dir (Şekil.1). PSA’nın geri kalan %5-35 kadarlık kısmı ise herhangi bir proteine bağlı olmadan serbest halde bulunur. Serbest psa seviyeleri yaş, prostat hacmi ve indirekt olarak total psa seviyelerinden etkilenmektedir. Serbest psa nın total psa’ya bölünmesi ile %f-psa değeri elde edilmektedir. %psa oranı azaldıkça prostat kanseri ihtimali artmaktadır. psa kanserli hastalarda normal kişilere oranla, kanda daha fazla oranda proteinlere bağlı psa bulunur. Dolayısıyla psa kanserli hastalarda daha düşük oranlarda serbest (bağlı olmayan) PSA bulunur.
Psa nın, BPH (benign prostatik Hiperplazisi) ve prostatit (prostatik enfeksiyonu) gibi hastalıklarda da yükselebilmesi prostat kanseri taramasındaki özgünlüğünü ve önemini azaltmaktadır. Bu sebepten dolayı, psa testini daha hassas kılabilmek için bir çok ek yardımcı testler geliştirilmiş ve kullanılmaktadır. Bunlardan en sık kullanılanı psa dansitesi, psa velositesi ve serbest psa dır.
Prostat Spesifik Antijen, hakkında merak ettikleriniz için yazılmış makaleyi okudunuz. Prostat Spesifik Antijen, hakkında detaylı bilgi almak için bizi arayın. Prostat Spesifik Antijen, hakkında detaylı bilgi almak için uzman hekimlere başvurabilirsiniz.
